Verloren Verleden Komt Uit Frankrijk Terug
Oorspronkelijk gepubliceerd in de "Tong Tong" van 1 november 1971
Bewerkt en foto's: SG 2021
Een mens kan in zijn leven toch wel vreemde zaken meemaken, omdat men ook
in een vreemde wereld leeft *). Het verhaal van één van deze vreemde dingen volgt
hieronder.
Na die ellendige oorlog en krijgsgevangenschap in de Pacific (ik was in Djakarta in
de laatste jaren van de oorlog) was de familie alle foto's kwijt geraakt. Toen wij
nog kleine kinderen waren, hadden wij die foto's weleens gezien bij fam. leden en
nauwe relaties.
Door een verwonding in die oorlog aan mijn linkerbeen moest ik in 1946 n.b. voor med.
orth. behandeling naar Holland en kwam hier aan in juli. Maar Holland was in die
jaren kort na de oorlog leeggeroofd en kon ons niet helpen. Wij, mijn collega's en ik, werden toen doorgestuurd naar België (Charleroi).
C.L.E. Girard in België (Charleroi), in het midden, onder de spiegel.
Ik wil eerst dit verhaal bij het begin vertellen.
Mijn vader is Fransman en is dat tot zijn dood in 1923 gebleven. Hij diende als dienstplichtige bij de Franse Marine en ging
o.m. naar Indo-China (het huidige Vietnam).
Na de dienst ging hij naar Indonesië en leerde daar mijn moeder kennen.
Mijn moeder stamde uit een oud en sterk Hollands geslacht dat oorspronkelijk uit Den
Haag kwam. Daar in Indonesië zijn zij getrouwd en uit het huwelijk zijn 5 kinderen geboren, 3 meisjes en 2 jongens.
Mijn vader was hoofdmachinist van de Parakan-Salak theefabriek. Foto uit Wikimedia Commons
Hij kende beter Soendanees dan Hollands. Later, toen de auto in Indonesië populair
begon te worden was hij voor zichzelf begonnen door een garage te openen in Tjitjoeroek.
Ik herinner mij als kleine jongen van een jaar of 4, 5 dat het huis een grote voortuin
had waar de garage stond. Ook de kamerindeling van het huis kan ik mij nog zo goed
herinneren en ook de bijgebouwen.
Mijn vader had het altijd druk met auto's en dergelijke....
Even een ritje maken in de Daimler 15-20hp Topedo bodied 3309cc van 1909/1910.
Hij had ook een Cole 8 cylinder. Zoiets?
En een Willy's Knight 2 zits of zoiets dergelijks?
Bijna gelijkaardig model: Daimler 15-20hp Topedo
De motor is een Franse Alcyon 2 3/4 pk van (circa) 1904 met de optionele Simplex verende voorvork. Zie Alcyon
Hij had ook nog Franse relaties in Indonesië en was in die dagen ook vertegenwoordiger van Michelin.
(Of was het Englebert?)
Veel van deze voor ons prettige herinneringen stond vast op foto's die wij met de jongste
oorlog kwijt waren geraakt, althans dat dachten wij. Maar mijn vader had nog zijn ouders
en naaste fam.leden in Frankrijk. Doordat hij vroeg was overleden (1923) en wij een
Hollandse moeder hadden vervaagde langzamerhand het Frans, hoewel er af en toe
toch een brief uit Frankrijk kwam, ook na de dood van de oude heer. Die brieven bleken
geschreven te zijn door een van zijn zusters, die nu nog leeft. Toen ik dus naar Holland
ging in 1946 was altijd mijn eerste gedachte geweest om na de med. orth. behandeling
wederom naar Indonesië terug te gaan.
Ik werkte vóór de oorlog bij een part. onderneming en zo kwam het dat ik in jan.
1947 wederom terugging. De familie in Frankrijk (mijn grootmoeder en haar 2 dochters,
zusters van mijn vader) leefde toen nog.
Entrains-sur-Nohain
Ik heb nog even met ze gecorrespondeerd en beloofd, dat ik eens zou langs komen, wanneer
de gelegenheid zich zou voordoen. Terug in Indonesië bleek al gauw, dat mijn prothese
in België gemaakt niet geschikt was voor het tropenklimaat, hetgeen tot gevolg had
dat ik veel last kreeg van wondjes, puistjes e.d. veroorzaakt door de warmte in Djakarta.
Ik moest terug naar Europa en in aug. 1947 kwam ik hier weer aan. E.e.a. was niet zomaar
gegaan en ik zal u graag vertellen wat eraan vooraf ging. Toen wij in Singapore arriveerden
stapte aldaar een Franse missionaris aan boord.
Nu moet u weten dat die franse familie van mij altijd in een onaanzienlijk dorp had
gewoond waar niemand ooit iets van heeft gehoord. Ik kon mijn nieuwsgierigheid en
verlangen de missionaris te spreken te krijgen niet bedwingen en knoopte met hem
een gesprek aan. Hij vroeg mij hoe ik heette en wat mijn bedoeling was. Ik vertelde
hem het hele verhaal, waarop hij vroeg waar mijn vader oorspronkelijk vandaan kwam
en waar zijn familie woonde. Ik noemde het plaatsje en tot mijn uiterste verbazing
zei hij: "dat is de eerste plaats waar ik naar toe ga wanneer ik straks naar
Frankrijk ga, want ik heb daar een broer die die en die functie bekleedt (ik weet niet
meer welke). Alhoewel dit verhaal zich alweer zolang geleden heeft afgespeeld heb
ik thans nog de bewijzen van hoe alles toen ongeveer was. Toen ik in de loop van 1949
naar Frankrijk ging om de familie te bezoeken kon ik mijn ogen niet geloven. Overal
aan de muren in huis zag ik precies dezelfde foto's hangen die ik in Indonesië
zo goed had gekend. Ik waande ze verloren maar vond ze daar compleet terug. Sterker
nog - die Franse familie is in het bezit van foto's uit Indo-China en Indonesië die wij
nooit eerder hadden gezien.
De oude vrouw was inmiddels overleden; jammer want ik had haar graag nog willen kennen. Daarna stierf één van de zusters en thans is er nog één over. Omdat zij oud begint te worden en begrijpt, dat zij niet meer zoveel heeft aan al die oude foto's, heb ik in de loop van de achter ons liggende jaren bij elkaar een aantal van deze foto's gekregen. Er zijn er in Frankrijk bij haar nog meer, waar Indonesiers op staan die als helpers hebben gewerkt bij die oude vliegtuigen.
Omdat mijn zuster in Tilburg uiteraard ook graag in het bezit wilde komen van enkele
foto's heb ik in juli j.l. er enige van afgestaan. Op één ervan zitten twee kinderen
op een bank naast de baboe. Wie van ons dat geweest zijn, weten wij niet meer,
vermoedelijk die zuster zelf in Tilburg. De baboe kwam op de foto er het best op.
Baboe, met zeer waarschijnlijk de twee oudste kinderen.
Op een andere foto ook in Tilburg - zit de oude heer in een auto uit die dagen, ach
u kent ze wel met die oude carbid-lantaarns. U zou uw ogen niet geloven wanneer u
die foto's ziet.
Op de achterkant van deze foto ziet u aan de achterkant de volgende beschrijving in het handschrift van mijn vader.
A Djocja avant les démonstrations
1er à gauche Lermithe le ménager et Taulet (de hond)
2 et 3ième des Belges (ik weet niet wie ze zijn en in welk verband ik ze moet brengen)
4ième Poulet 3)
5ième Hollandais (ken ik ook niet, maar à propos wie is hij, weet u dat?)
6ième Benoit (collega van Poulet) SG: Jean Benoist mecanicien
7ième Votre serviteur - zo noemde mijn vader zichzelf bij de familie.
SG: Waarschijnlijk is Lermithe le ménager: Jean LHERMIT, journalist uit Parijs, Rue Monmarte 155. Hij heeft bemiddeld bij het organiseren van de
luchtvaarttentoonstellingen in Batavia.
A Batavia avant les démonstrations
Even uitrusten in de tuin (links Lèon GIRARD en rechts Etienne POULET in 1920 te Sukabumi).
Ook de Alcyon 2 3/4 pk links. Zie Alcyon
Ik heb gemerkt dat de oude heer in leven van al die clichés 1) zoveel mogelijk foto's
heeft laten maken en deze overal naar familie en relaties zond. Hij stierf vrij jong
na zijn 40ste verjaardag en mijn moeder kort na de jongste oorlog. In die bewogen
dagen kort na de oorlog dacht je niet aan foto's en nu ik ze langzamerhand terug heb
gevonden weet niemand meer te vertellen hoe of wat. Een certificaat van een
Gouverneur-Generaal uit die dagen, uitgereikt aan de oude heer voor reparatie van een auto
"Spijker" was ook al verloren gegaan door de oorlog.
Indien er prijs op wordt gesteld zal ik later nog meer van die oude foto's opsturen.
Dan dit nog. Wanneer u goed die foto bekijkt zult u merken dat op de neus van
het vliegtuig onder de naam Poulet 2) een hakenkruis 3) is aangebracht. Dit kan ik ook
niet verklaren.
Tot zover mijn verhaal door gebrek aan tijd door mijn dagelijks werk en de
beslommeringen at home.
C. L. E. Girard
*) Vaak worden zo maar "en passant" in Tong Tong knappe essentiele dingen
gezegd: het leven IS INDERDAAD vreemd, vol rariteiten en absurditeiten. Het is juist de
fout van vele mensen dat zij alles in het leven simpel en vanzelfsprekend vinden.
Wie wéét dat het Leven één groot raadsel is, denkt in een hogere orde - Red. TT
1) clichés : (foto) negatieven
2) hakenkruis: Geschiedenis van het hakenkruis
3) Over vliegtuigen en Poulet
Kort na de Eerste Wereldoorlog was een vliegtuig in Nederlands-Indonesië nog
een betrekkelijk onbekend verschijnsel. Niet verwonderlijk dus, dat vliegdemonstraties
daar in die tijd grote belangstelling genoten en vliegers als helden geëerd werden.
Een van hen was de Fransman Etienne Poulet,
die in 1920 en 1921 op vele plaatsen in ons rijksdeel overzee (het huidige
Indonesië) de bevolking versteld deed staan. Poulet was, samen met zijn mecanicien
Jean Benoist, met zijn Caudron G IV in Nederlands-Indonesië blijven steken tijdens
een poging een recordvlucht van Parijs naar Australië te maken. Harm Hazewinkel
beschrijft de diverse demonstraties die Poulet in Nederlands-Indonesië maakte,
de lotgevallen van de Caudrons die Poulet gebruikte en de achtergronden rond het
verblijf van de Fransman in Indonesië. Het artikel gaat vergezeld van diverse foto's.
Léon staat klaar om een dame te helpen in stappen.
Soerabaja, 11 september 1920 van links naar rechts:
1 passagier,
2 inlandse mecanicien,
3 Léon Girard (bij het trappetje) en
4 Poulet (aan boord) .
Soekaboemi, september 1920 van links naar rechts:
1 Léon Girard en
2 Benoit?
3 passagier (aan boord)
4 Poulet (aan boord)
Soekaboemi, september 1920
Onderstaand met toestemming Arno Landewers van Luchtvaartkennis (Officiële website van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart)
Luchtvaartkennis 2013, nummer 1, pagina 3
LVK 2013, nr 1, pagina 3
LVK 2013, nr 1, pagina 4-5
LVK 2013, nr 1, pagina 6-7
LVK 2013, nr 1, pagina 8-9
LVK 2013, nr 1, pagina 10
LVK 2014, nr 4, pagina 36
Nog meer over Caudron G-4, Paris-Melbourne 1919 en Etienne Poulet:
Archive Aeroscale
Musee Caudron
Zeer waarschijnlijk vernam onze grootvader dit nieuws en was hij er als de kippen bij
om zijn deze luchtvaart pioniers (en landgenoten) te ontmoeten. Aangezien er nog geen
landingsterreinen waren moest in allerijl een geschikte plaats gevonden worden om veilig
te kunnen landen.
Een reis van Europa naar Azië ging begin vorige eeuw per stoomschip; een reis van
enkele weken of maanden. Deze vliegreis was dus een enorme uitdaging en werd een
historisch feit genoemd. Communicatie gebeurde per brief, telegraaf of per postduif...
In de zomer van 1920 komt Poulet naar Sukabumi en Parakan Salak om wat demonstraties te
geven (tegen betaling kon je zelfs meevliegen), op het zelfde moment als onze grootvader
daar woont. Het is niet bekend of hij mee gevlogen heeft maar ik kan mij niet voorstellen
dat hij dat niet gedaan zou hebben.
Etienne Poulet staat in die tijd bijna dagelijks in allerlei kranten om
over zijn avonturen berichten.
Op advies van het ministerie wordt een repeteergeweer medegenomen om een
eventueele aanval van wilden te kunnen afslaan
Poulet zag zich genoodzaakt zijne vuurwapenen te gebruiken tegen Hindoes
die hem voor de duivel aanzagen en hem trachtten te dooden
Archive Aeroscale
Musee Caudron